Jak realizować innowacje na lekcjach matematyki. Praktyczne wskazówki

Aby zdobywać kolejne stopnie awansu, nauczyciel musi spełnić wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, a później zaprezentować siebie i swoje osiągnięcia zawodowe, odbyć rozmowę czy zdać egzamin przed komisją. Na każdy stopień określone są niezbędne wymagania. Dzisiaj chciałabym skupić się na nauczycielu mianowanym, który ubiega się o stopień nauczyciela dyplomowanego. Zgodnie z rozporządzeniem, jest on zobligowany do realizacji co najmniej dwóch zadań z czterech zaproponowanych w paragrafie 8 punkt 3 podpunkt 4. Pierwsze z zadań to: „Opracowanie i wdrożenie programu, innowacji lub innych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły, w szczególności na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”. 
Dlatego chcę Was zachęcić do wprowadzenia na lekcjach matematyki innowacji. Nie jest to tak trudne, jak wiele osób myśli. Jeśli tylko zabierzecie się do pracy z planem i metodycznie, czyli w duchu matematycznym, to wszystko powinno się udać. A Wy – poza odhaczeniem punktu do realizacji – będziecie mieli satysfakcję i ciekawe efekty pracy.

Czym jest innowacja?

Powiedziałabym, że to zmiana naszego postępowania, która prowadzi do tego, że pewne rzeczy zaczynamy robić inaczej lub w ogóle zaczynamy robić rzeczy, na które wcześniej się nie decydowaliśmy. Aby taką zmianę nazwać innowacją, musi ona być:

• celowa (chcemy osiągnąć zamierzony efekt; jeśli nie będziemy wiedzieli, dokąd zmierzamy, trudno nam będzie tam dotrzeć);
• planowa (łatwiej się działa, gdy wiemy, co po czym następuje, dlatego ważne jest opracowanie realistycznego harmonogramu);
• zorganizowana (tu należy się zastanowić, z jakich zasobów będziemy korzystać, a następnie trzeba je zabezpieczyć. Jeśli założymy na przykład, że będziemy się spotykać z rodzicami naszych uczniów raz w miesiącu na warsztatach, ale nie sprawdzimy, czy rodzice mają na to czas, może się okazać, że nasze działania będą niepełne i niesatysfakcjonujące. Tak więc pamiętajmy o zabezpieczeniu zasobów ludzkich i materialnych);
• kontrolowana (na każdym etapie musimy wiedzieć, w którym miejscu naszego planu się znajdujemy i czy kolejne kroki naszej zmiany pojawiają się wtedy, gdy powinny. Musimy znać nasze kamienie milowe i sposoby sprawdzenia, czy już je osiągnęliśmy).

Gdy wiemy już, jak zaplanować innowację, trzeba się zastanowić, jaki jej rodzaj wprowadzimy. Może ona być programowa, organizacyjna, metodyczna lub mieszana. Nie potrzeba żadnej specjalnej dokumentacji. Zgodnie z obowiązującym prawem, to szkoła sama, decyzją Rady Pedagogicznej, decyduje, kiedy i jaką innowację będzie realizowała. 

Jaką innowację może realizować nauczyciel matematyki?

Jest wiele możliwości. Innowacja może być wprowadzona na regularnych lekcjach lub na spotkaniach pozalekcyjnych. Można na przykład napisać program autorski koła matematycznego, którego celem będzie zwiększenie liczby uczniów biorących udział i osiągających sukcesy w kuratoryjnych konkursach przedmiotowych czy olimpiadach. Można wprowadzić nowe, inne metody nauczania. Nie muszą one być odkrywcze, ważne, że dla nas są nowe i w związku z tym wniosą nową jakość do naszej pracy. Można zrezygnować z oceny wyrażonej cyfrowo na rzecz oceniania kształtującego. Jeśli uważamy, że taka innowacja byłaby zbyt pracochłonna dla nas, nie trzeba wprowadzać jej we wszystkich klasach. Zacznijmy od jednej klasy. Jeśli my i uczniowie odnajdziemy się w takiej formie oceny, wprowadzenie oceniania kształtującego w kolejnych klasach będzie łatwiejsze. 

Jak zatem przygotować innowację? 
 

Propozycja innowacji metodycznej Adresatami innowacji są uczniowie Technikum nr..........w..........................................   Czas realizacji innowacji obejmuje rok szkolny , z możliwością jej kontynuowania w latach kolejnych. Innowacja dotyczy sposobu przeprowadzania lekcji powtórzeniowych, mających pomóc uczniom zebrać i usystematyzować wiedzę i umiejętności przed klasówką.  Celem innowacji jest lepsze przygotowanie ucznia, podniesienie kompetencji w zakresie samokształcenia i samooceny. Opis innowacji Nazwa innowacji: Próbna klasówka sposobem na lepszy wynik podczas sprawdzianu. Założenia ogólne: a. Innowacja skierowana jest do wszystkich uczniów technikum b. Główne założenia pracy na innowacyjnych zajęciach: • Wdrożenie do samokształcenia • Wdrożenie do samooceny • Poprawienie samoświadomości uczenia się Cele innowacji: a. Cel główny – poprawienie wyników egzaminów zewnętrznych z matematyki b. Cele szczegółowe: • Wdrożenie uczniów do samokształcenia • Poprawa wyników osiąganych przez uczniów na sprawdzianach • Poprawa wyników osiąganych przez uczniów na zakończenie roku szkolnego • Podniesienie świadomości samooceny uczniów • Zmniejszenie stresu związanego z sytuacją egzaminacyjną Metody i formy pracy: W ramach lekcji powtórzeniowych na zakończenie działu nauczyciel będzie przeprowadzał klasówkę próbną. Podczas tej klasówki zadania będą podobne do zadań ze sprawdzianu właściwego, a ich poziom trudności będzie identyczny. Uczeń pisze klasówkę próbną samodzielnie. Nie jest ona jednak oceniana przez nauczyciela. Na zakończenie zajęć uczeń otrzymuje od nauczyciela poprawne rozwiązania zadań wraz ze schematem punktacji. Sam sprawdza, co zrobił dobrze, a nad czym musi jeszcze popracować lub uzupełnić. Jeśli uczeń na przykład rozwiązał zadanie inną metodą i nie jest pewny, czy otrzyma za nie pełną liczbę punktów, nauczyciel wyjaśnia zaistniałe wątpliwości. Nauczyciel pełni funkcję mentora, doradcy, przewodnika, a nie egzekutora. Po tygodniu od próbnej klasówki odbędzie się sprawdzian oceniany przez nauczyciela. Czas między klasówką próbną a sprawdzianem właściwym uczeń może wykorzystać na uzupełnienie ewentualnych braków lub uzyskanie pomocy od nauczyciela. Przewidywane korzyści z wdrożenia innowacji: Możliwość napisania klasówki bez ryzyka oceny pozwoli na zmniejszenie stresu związanego z sytuacją egzaminacyjną. Uczniowie będą bardziej świadomi swoich osiągnięć. Będą lepiej organizować swój proces nauki. Podniesie się poziom samooceny uczniów oraz poziom osiąganych przez nich wyników. Ewaluacja: W celu uzyskania informacji o przebiegu innowacji nauczyciel przeprowadzi: a. Ankietę dotyczącą postrzegania wyników tej formy pracy. Ankietę wypełnią uczniowie klas objętych innowacją b. Rozmowy z rodzicami c. Analizę wyników uzyskiwanych przez uczniów klas II–IV w bieżącym roku szkolnym oraz w roku poprzedzającym innowację d. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych – analizę wyniku egzaminu maturalnego z matematyki Spodziewane efekty: a. Dla ucznia • Podniesienie poziomu samooceny • Poprawienie wyników nauczania b. Dla nauczyciela • Przetestowanie nowej metody pracy • Zindywidualizowanie procesu kształcenia w dużej klasie  • Poprawienie wyników osiąganych przez uczniów na egzaminie zewnętrznym  c. Dla szkoły • Poprawienie jakości pracy szkoły • Obniżenie poziomu stresu uczniów w szkole

Tego typu innowację można wprowadzić zarówno w szkole podstawowej, jak i w szkole średniej. Przy młodszych dzieciach zmieniłabym tylko jedną rzecz. Ponieważ problemem może być samodzielne korzystanie z klucza odpowiedzi i punktacji, ten fragment zrobiłabym również na lekcji lub skłaniałabym się ku temu, by nauczyciel sprawdził te próbne klasówki. Młodsze dzieci trzeba stopniowo wdrażać do oceniania własnej pracy. Można przyjąć zasadę, że jedno zadanie sprawdza uczeń sam, a pozostałe nauczyciel. Sprawdzając zadania, nauczyciel będzie miał okazję zorientować się, jak jego podopieczni radzą sobie z samodzielną oceną. Być może na kolejnej klasówce uczniowie sami sprawdzą dwa zadania? 
Próbna klasówka jest też z reguły lubiana przez rodziców. Mają oni poczucie, że dziecko dostaje szansę na lepsze napisanie sprawdzianu. Widzą w nauczycielu osobę wspierającą rozwój ich dziecka, a nie egzekutora, który chce udowodnić, czego dziecko się nie nauczyło. 

Pomysły na innowacje na lekcji matematyki

Fajnym pomysłem jest też wykorzystanie metody lekcji odwróconej. W tradycyjnej klasie szkolnej uczeń podczas lekcji dowiaduje się nowych rzeczy. Poznaje zagadnienia teoretyczne, twierdzenia, definicje oraz typowe przykłady. Dowiaduje się, jak rozwiązać zadanie, nie ma jednak z reguły czasu na przećwiczenie wszystkich możliwych przykładów. Bardzo często uczeń musi w domu samodzielnie rozwiązać zadania, mające na celu wyćwiczenie pożądanej umiejętności. Jeśli coś będzie niejasne lub umknęło mu podczas lekcji, trudno mu będzie poprawnie wykonać pracę domową. Metoda odwróconej lekcji ma temu zaradzić. Tym razem uczeń w domu ma się zapoznać z materiałem teoretycznym dotyczącym tematu lekcji. Może to być fragment podręcznika, film...