Odpowiedzią na te pytania jest moja propozycja innowacyjnej pracy w grupach, którą prowadzę od jakiegoś czasu ze swoimi uczniami. Metoda opiera się na realizacji pewnego zadania przez grupę uczniów za pośrednictwem nowoczesnych technologii i poprzez wykorzystanie zainteresowań, pasji i umiejętności członków grupy.
Pomysł matematycznego tutoringu zrodził się podczas jednej z moich rozmów z osobami niepracującymi w szkole – zajmującymi się zupełnie innymi branżami. Rozmowa dotyczyła sposobu pracy i rozliczania za pracę. Przysłuchując się tej rozmowie, doszedłem do wniosku, że tego mi w mojej pracy brakuje – mimo praktycznego pokazywania matematyki, co staram się robić, zapominam czasem o potrzebach rynku pracy i wymaganiach, jakie są stawiane teraz przed młodymi ludźmi. Postanowiłem przeprowadzić pilotażowo projekt w mojej szkole, w klasach VI–VIII, polegający na pracy w grupach, ale na określonych dokładnie zasadach. Projekt okazał się bardzo trafiony – szczególnie że podczas jego realizacji w drugim semestrze zaskoczyła nas kwarantanna i całość musieliśmy kończyć online.
Nazwa „matematyczny tutoring” ma też swoje specjalne znaczenie – zależało mi na zbudowaniu odpowiednich relacji pomiędzy mną a uczniami i pomiędzy sami uczniami, relacji wspólnej pracy i dążenia do określonego celu. Chciałem też uwzględnić w projekcie pasje, zainteresowania i umiejętności moich uczniów, niekoniecznie związane z matematyką, ale mogące pomóc im w zaistnieniu na lekcji i w grupie, do której trafią.
Sam projekt musi poprzedzić kilka lekcji wprowadzających. Pierwszą z nich jest lekcja, na której uczniowie powinni pokazać, czym się interesują, jakie są ich pasje, co lubią robić. Wiemy, że zespoły klasowe się znają, ale nauczyciel matematyki nie wszystko musi wiedzieć, więc warto taką integracyjną lekcję przeprowadzić. Z doświadczenia już wiem, że zarówno ja, jak i uczniowie możemy się dzięki temu dowiedzieć całkiem ciekawych rzeczy o innych w klasie. Forma tych zajęć jest dowolna i o tym nie będę się rozpisywał. Celem takiej lekcji, podobnie jak to się odbywa w wielu firmach, jest możliwość integracji i otwarcia się na siebie. Kolejnym etapem jest przedstawienie uczniom założeń projektu i sposobu jego realizacji.
Projekt polega na opracowaniu przez grupę czterech osób zagadnienia przygotowanego przez nauczyciela lub zaproponowanego przez samą grupę – tutaj, zależnie od wieku, możemy temat zadać, szczególnie w młodszych klasach, lub też pozwolić grupie temat zaproponować. Przedstawienie wybranego zagadnienia ma mieć formę krótkiego wykładu, opartego na prezentacji multimedialnej i plakacie/posterze. Temat opracowujemy z podziałem na role, które w moim zamyśle wyglądają następująco:
POLECAMY
- Lider grupy – osoba najbardziej komunikatywna, mająca predyspozycje do zarządzania i koordynowania. Uczeń wcielający się w tę rolę ma za zadanie zorganizować terminarz pracy grupy i przestrzegać jego realizacji przez członków. Przełożonym lidera grupy jest nauczyciel i w razie problemów występujących w grupie, lider jest zobowiązany zawiadomić nauczyciela o tych trudnościach i poprosić o pomoc. Często zachęcam liderów do pisania do mnie z propozycją rozwiązania problemu, jeżeli taką mają. Zadaniem lidera grupy jest zaprezentowanie ostatecznego wyniku pracy przed klasą i nauczycielem. Może też do tego wyznaczyć innego członka grupy lub poprosić go o wsparcie, ale ta osoba ma prawo odmówić. Lider grupy przygotowuje też krótkie sprawozdanie z realizacji projektu na prośbę nauczyciela, uwzględniając w nim zaangażowanie i wkład członków grupy w ostateczny wynik pracy.
- Informator – osoba zbierająca informacje w grupie na zadany temat do opracowania. Informacje zbierane są we wspólnym pliku wirtualnym, udostępnionym dla wszystkich członków grupy. Źródłem tych informacji mogą być notatki ucznia z zeszytu, wiadomości z podręcznika lub internetu – ważne, aby były zrozumiałe i jasne zarówno dla samego informatora, jak i dla innych członków grupy. Informator zbiera także potrzebne zdjęcia i grafiki, które mogą być przydatne do stworzenia prezentacji i plakatu.
- Informatyk – uczeń, który jest odpowiedzialny za przygotowanie prezentacji multimedialnej. Prezentację przygotowuje na podstawie pliku przygotowanego przez informatora grupy i ewentualnie własnych pomysłów.
- Technik grupy – osoba odpowiedzialna za stworzenie plakatu/posteru, czyli pewnego rodzaju małej reklamy grupy. Plakat będzie zaprezentowany podczas wykładu lidera grupy.
Po zaprezentowaniu uczniom ról w projekcie następuje najbardziej emocjonujący etap projektu, czyli podział na grupy. Emocji, jakie temu towarzyszą, nie da się w tekście opisać. Dajemy uczniom chwilę na zastanowienie się, w jakiej roli czuliby się najlepiej i jaka byłaby ewentualnie na drugim miejscu. Każdy uczeń będzie też w stanie wskazać, w której roli kompletnie by się nie odnajdywał. Następnie rozdajemy uczniom karteczki, na których każdy z nich pisze swoje imię i nazwisko, dwie role (w kolejności od najbardziej do najmniej lubianej) oraz jedną, której by nie chciał odgrywać. Zbieramy karteczki i kończymy lekcję – teraz czas na naszą pracę, czyli stworzenie grup. Wiemy już, jakie nasi uczniowie mają zainteresowania i pasje, wiemy już, w jakich rolach odnaleźliby się w projekcie, trzeba im teraz dobrać rolę i przydzielić ich do dowolnej grupy.
Kolejną lekcję zaczynamy od przedstawienia klasie naszego podziału na grupy. W pierwszej kolejności prezentujemy liderów, których wyłoniliśmy z karteczek. I tak powoli i sukcesywnie przedstawiamy kolejnych członków grupy. Doskonale wygląda to, jeżeli przygotujemy sobie wcześniej prezentację, na której będą się odkrywały poszczególne imiona i nazwiska uczniów. Taki podział na grupy ma sprawić, że grupa będzie pracowała solidnie i każdy członek grupy będzie w pełni wykorzystany. Zadania są równomiernie rozłożone według umiejętności uczniów.
Po odkryciu składu grup powinniśmy przydzielić tematy. W moim przypadku bywa to różnie, ale z doświadczenia mogę już powiedzieć, że każda grupa powinna mieć trochę inny temat – ciekawiej wtedy wygląda finał, czyli gala projektowa. Najciekawiej wypadł temat: „Matematyka jest w/na…”, gdzie w miejsce wielokropka każda grupa miała coś zaproponować. Lider grupy zgłaszał wtedy nauczycielowi propozycję tematu i oczekiwał na akceptację.
Ostatecznie po przydzieleniu tematu grupy powinny przystąpić do stworzenia kalendarza pracy (lider grupy w uzgodnieniu ze swoim zespołem), pliku Word w chmurze do zbierania informacji oraz grupy na jakimś komunikatorze – można wykorzystać Teamsy lub Messenger. I przystępujemy do realizacji.
Po tygodniu od tego momentu lider grupy powinien przesłać do nauczyciela e-mailem informację o stworzonym kalendarzu, wybrany i zaakceptowany temat oraz przewidywany termin zakończenia pracy nad projektem. Gdy wszystkie wiadomości trafią do nauczyciela, ten może ustalić datę finału, czyli gali projektowej.
Realizacja projektu odbywa się poza szkołą i każdy pracuje samodzielnie – jedynym sposobem wymiany informacji jest spotkanie na przerwie w szkole lub komunikatory w sieci. Uczniowie w większości komunikują się za pośrednictwem e-maili lub Messengera. Każdy uczestnik wykonuje swoją część zadania i stara się wyrobić w określonym przez lidera czasie. W momencie niewywiązywania się z zadania przez członka grupy lider pisze e-maila do nauczyciela i informuje go o tym – wspólnie ustalają, jak rozwiązać problem. Zdarzyło mi się to dwa razy i wtedy w zupełności wystarczyła rozmowa z uczniem i wyznaczenie ostatecznego terminu wykonania zadania.
Każda osoba pracująca w projekcie otrzymuje dwie oceny – jedną za wykonanie swojej części, drugą za całokształt i wynik pracy całej grupy – czyli prezentację finałową. Wagę tych ocen powinien wcześniej ustalić nauczyciel i przekazać uczniom – jest to dobry argument w motywowaniu do wykonania zadania w razie zaistniałych problemów.
Gala finałowa to zakończenie prac w grupach i prezentacja wyników. Odbywa się przed całą klasą i nauczycielem – jeżeli mamy taką możliwość, możemy zorganizować taką galę międzyoddziałową. Miałem taki plan, lecz kwarantanna mi to uniemożliwiła. Każda grupa powinna mieć nie więcej niż
15 minut na swoje wystąpienie, pokazanie prezentacji i plakatu.
Moja tegoroczna gala finałowa odbyła się za pośrednictwem Teamsa i uważam, że była rewelacyjna. Uczniowie świetnie się spisali, liderzy doskonale wiedzieli, co mają przygotowane przez grupę, i wspaniale o tym mówili. Prezentacje były przygotowane na wysokim poziomie, w końcu zostały zrobione przez osoby, które do tego się zgłosiły i lubią to robić. Najpiękniejszym jednak momentem jest prezentacja plakatów – również wykonanych przez uczniów mających do tego talent.
Całość projektu oceniam bardzo dobrze, a uczniowie po prezentacjach byli bardzo zadowoleni. Z komentarzy wynikało, że podział obowiązków jest doskonałym pomysłem – uczniowie sami nie zawsze potrafią dobrze i sprawiedliwie podzielić się zadaniami i często cała praca spada na jedną lub dwie osoby w grupie. Każdy w projekcie mógł wykazać się swoimi pasjami, umiejętnościami – mógł zaistnieć. Otrzymałem mnóstwo informacji zwrotnych od rodziców uczniów, że to dobre rozwiązanie, że było w domu duże zaangażowanie i chęć do pracy.
Dowodem na moje słowa są udostępnione zdjęcia z prezentacji uczniowskich – i mimo że przez Teams, to efekt robi wrażenie. Po prezentacjach uczniowie swoje plakaty dostarczyli do szkoły. Zależało mi na tym i to było dobre posunięcie – jeszcze bardziej doceniłem tym osoby wykonujące tę część projektu, ich prace będą zdobić sale i korytarze w mojej szkole.
Matematyczny tutoring to innowacyjna metoda pracy w grupie, sprawdzająca się w szkole podstawowej i średniej. Założenia takiego projektu nie tylko pomagają w skutecznej realizacji podstawy programowej, ale także przygotowują młodego człowieka do wymagań rynku pracy. Poprzez taką pracę z uczniami uczymy ich systematyczności, odpowiedzialności i terminowości. Pozwalamy im realizować się na naszym przedmiocie poprzez wykorzystywanie swoich mocnych stron, swoich zainteresowań i pasji. Pozwalamy im na chwilę zaistnieć na matematyce, pokazać się i udowodnić swoją wartość. Uważam, że takie projekty budują poczucie własnej wartości wśród młodzieży, a także uczą dobrych relacji pomiędzy rówieśnikami, partnerami i nauczycielem.
