Flipped classroom, czyli model lekcji odwróconej, który zrodził się w Stanach Zjednoczonych pod koniec XX wieku, polega na zamianie kolejności etapów lekcji, czyli fazy wprowadzania nowego materiału oraz części poświęconej na jego utrwalanie i powtarzanie. W modelu tradycyjnym wprowadzanie nowego materiału odbywa się w szkole, natomiast pogłębianie wiedzy i wykonywanie ćwiczeń utrwalających jest często pracą domową ucznia.
Dziś wiedza teoretyczna jest na wyciągnięcie ręki; rzec można nawet, że mamy ją w kieszeni. Jeden uczeń na jej opanowanie będzie potrzebował kilku minut, inny natomiast najpierw ją przetworzy na przyjaźniejszy dla siebie format, następnie będzie potrzebował kilku powtórek, by zapamiętać nowy materiał. Biorąc pod uwagę różne preferencje związane ze stylami uczenia się, zdolności przetwarzania i zapamiętywania informacji przez uczniów, tempo tworzenia notatek oraz wiele innych czynników, które czasami trudno przewidzieć, dochodzimy do wniosku, że wprowadzenie nowego tematu podczas lekcji nie jest wcale rzeczą prostą. Pójdźmy dalej. Załóżmy, że uczniowi udało się zapamiętać to, co nauczyciel wyjaśnił podczas lekcji; wraca do domu i staje przed wyzwaniem, jakim jest zastosowanie wiedzy teoretycznej w praktyce, a mówiąc potocznie – musi odrobić zadanie domowe. O ile przyswojenie teorii nie wymaga zbytniego wysiłku intelektualnego, o tyle jej zastosowanie w praktyce bywa dla wielu uczniów wyzwaniem nie do pokonania. Na początku szukają pomocy, angażując rodziców, rodzeństwo lub innych członków rodziny, z czasem jednak się zniechęcają, zaczynają unikać odrabiania prac domowych, a to wiąże się z negatywnymi konsekwencjami w szkole. Szkoła zaczyna jawić się jako zło konieczne, dziecko przestaje ją lubić, zaczyna unikać… Czy w takim razie można inaczej?
Spróbujmy odwrócić sytuację. Nauczyciel opracowuje materiał wprowadzający do lekcji w formie krótkiego filmu lub prezentacji multimedialnej, po czym zadaje uczniom obejrzenie i przyswojenie tych zagadnień w domu. Uczeń w domu ogląda materiał tyle razy, ile potrzebuje, może w trakcie oglądania zatrzymywać film czy prezentację, robić notatki, mapy myśli bądź rysunki tak, aby zapamiętać informacje przekazane przez nauczyciela. Nie musi do tego angażować rodziny. Może notować pytania i wątpliwości, a następnie przesłać je drogą elektroniczną do nauczyciela lub zadać na lekcji. Zadany materiał można obejrzeć, używając smartfona, w dowolnym miejscu i czasie.
Uczeń, wyposażony w wiedzę dotyczącą podstawowych zagadnień, pewniej czuje się w szkole. Wie, czego będzie się uczył w danym dniu na lekcjach. Zaczyna lekcje z podstawowym zasobem wiadomości, następnie już pod okiem nauczyciela rozszerza wiedzę, systematyzuje ją i przetwarza poprzez stosowanie w sytuacjach praktycznych. Podczas lekcji uczeń ma możliwość zadawania pytań, poszukiwania różnych dróg dochodzenia do rozwiązania, konsultowania pomysłów z innymi uczniami
i, co ważne, może uczyć się na błędach swoich i innych, bo są one na bieżąco omawiane i korygowane. Często zdarza się, że odrabiając zadanie domowe w modelu tradycyjnym, uczniowie nieświadomie utrwalają różne błędy, które później bardzo trudno skorygować. W modelu lekcji odwróconej taki problem nie wystąpi (tab. 1).
POLECAMY
Tradycyjna lekcja | Lekcja odwrócona |
Nauczyciel w szkole | |
|
|
Uczeń w domu | |
|
|
Podsumowanie | |
|
|
Na kształcenie wyprzedzające składają się cztery etapy,
z których każdy ma realizować określone cele:
- aktywacja,
- przetrwarzanie,
- systematyzacja,
- ewaluacja i ocena.
1. Aktywacja
Na tym etapie uczniowie, pod kierunkiem nauczyciela, poznają temat/zagadnienie, nad którym będą pracować, i aktywują swoją dotychczasową wiedzę powiązaną z tematem. Nauczyciel na tym etapie pełni funkcję wspierającą, mobilizuje uczniów do indywidualnych poszukiwań informacji z różnych źródeł: z własnych doświadczeń, z doświadczeń innych, potocznych opinii, źródeł popularnonaukowych i naukowych (tab. 2).
Nauczyciel | Uczeń |
przekazuje ogólne informacje o projekcie | podejmuje działania wyjaśniające |
omawia sposób realizacji projektu | |
omawia zadania uczniów | wstępnie planuje swoje działania |
przedstawia kryteria oceny pracy uczniów | krytycznie ustosunkowuje się do przedstawionych kryteriów swojej pracy |
przedstawia harmonogram pracy | ...