Mikołaj Kopernik (1473–1543) znany jest na całym świecie jako astronom, który „wstrzymał Słońce, a ruszył Ziemię” – zastąpił geocentryczny model świata Ptolemeusza modelem heliocentrycznym. Ale Kopernik to też matematyk...
Autor: Karolina Karpińska
Absolwentka matematyki na UMK w Toruniu, doktorat z historii matematyki, zajmuje się historią edukacji matematycznej.
Niniejszy artykuł zostanie poświęcony omówieniu zmian, jakie zaszły w nauczaniu matematyki w szkołach średnich funkcjonujących na ziemiach polskich po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku.
W artykule zostaną omówione okoliczności, w jakich doszło do otwierania pierwszych szkół o profilu matematyczno-przyrodniczym, czyli tzw. szkół typu realnego. Zostaną przeanalizowane pruskie zarządzenia ministerialne wydane w 1859 roku pod nazwą Unterrichts- und Prüfungs-Ordnung der Realschulen und der höheren Bürgerschulen (Zasady nauczania i egzaminowania w szkołach realnych i wyższych szkołach obywatelskich), które obowiązywały również na ziemiach polskich zaboru pruskiego.
Zarządzenia wprowadzające pierwsze na świecie egzaminy kończące szkołę średnią i umożliwiające rozpoczęcie studiów uniwersyteckich wydano w 1788 roku w Prusach. Egzaminy te nosiły wówczas nazwę Abiturientenexamen an die Universität, co w dosłownym tłumaczeniu oznaczało „egzaminy abiturientów na uniwersytet”.
Trygonometria to słowo wywodzące się od greckich słów trigōnon „trójkąt” oraz metréō „mierzę”. Jest to dział matematyki poświęcony badaniu własności funkcji trygonometrycznych oraz ich wykorzystaniu w geometrii.
W XIX wieku w nauczaniu szkolnym matematyki funkcje trygonometryczne były wykorzystywane przede wszystkim do rozwiązywania trójkątów płaskich – znajdowania długości wszystkich boków i miar wszystkich kątów trójkąta w oparciu o pewne dane wyjściowe. W pierwszej części niniejszego artykułu zostały omówione zagadnienia z trygonometrii płaskiej umieszczone w podręczniku Die Elementar Mathematik [Matematyka elementarna] Ludwiga Kambly’ego. Tego podręcznika używano np. w gimnazjach w Toruniu i Bydgoszczy. W tej części artykułu zostanie rozwiązane przykładowe zadanie z podręcznika Kambly’ego. Będzie to zadanie typu: „rozwiąż trójkąt płaski”. Rozwiązanie zostanie przeprowadzone na dwa sposoby: metodą z XIX oraz metodą z XX wieku. Artykuł zostanie zakończony komentarzem dotyczącym możliwości rozwiązywania zadań tego typu we współczesnej praktyce edukacyjnej.
Gimnazja na przełomie XIX i XX wieku były szkołami przygotowującymi młodzież do studiów uniwersyteckich. W tym czasie cykl kształcenia w gimnazjach obejmował zazwyczaj dziewięć klas, były to (od najniższej do najwyższej): Sexta, Quinta, Quarta, Tertia Niższa, Tertia Wyższa, Secunda Niższa, Secunda Wyższa, Prima Niższa, Prima Wyższa. Nazwy klas wywodziły się z języka łacińskiego.